قرارداد خوب قراردادی است که حاوی بیشترین تعهد برای طرف مقابل و کمترین مسئولیت برای ما باشد.
تعریف قرارداد:
قرارداد مترادف با عقد است و عقد مفرد کلمه عقود است. عقد عبارت است از اینکه یک یا چند نفر در مثابل یک یا چند نفر دیگر تعهد به امری نمایند و مورد قبول آنها باشد.
انواع قرارداد:
با توجه به تعاریف قرارداد، قرارداد را می توان به انواع مختلف تقسیم نمود و در این رابطه تقسیمات مختلفی ارائه گردیده است. بعضی آنرا به قراردادهای داخلی و قراردادهای بین المللی تقسیم نموده اند، عده قراردادهای رابه اداری و غیر اداری و بعضی دیگر آنرا به قراردادهای مدنی و سیاسی تقسیم بندی کرده اند.
قراردادهای مدنی: این نوع قراردادها تابع احکام قانون مدنی است و قانون مدنی بر آن حاکمیت دارد و مصداق بارز آن عقود معین است.
قراردادهای تجاری: قراردادهای بین شرکت های تاجری و تاجر را که ماهیت تجاری دارد، قرارداد تجاری نامیده می شود. هر گاه یک موسسه تجاری جهت حمل کالای تجاری خود با یک موسسه حمل و نقل قرارداد منعقد کند، به چنین قراردادی قرارداد تجاری می گویند و یا هر گاه یک شرکت تجاری جهت تحویل یک محصول تجاری با یک تاجر قرارداد منعقد کند، به این قرارداد هم قرارداد تجاری می گویند.
قراردادهای اداری: قوانین و مقررات تعریفی از حقوق اداری ارائه نکرده اند اما به طور کلی قراردادهای که در ادارات منعقد می گردند را جزو این دسته از قراردادهای به شمار می آورند.
قرارداد کار: قرارداد کار قراردادی است که به موجب آن شخص خدمت و کار خود را در مقابل اخذ حق اسعی مورد مبادله و معاوضه قرار می دهد و در این صورت کارگر تحت نظر کارفرای کار می کند.
قرارداد نشر کتاب: قراردادی است که به موجب آن یک طرف که مولف نامیده می شود تالیف خود را در اختیار طرف دیگر که ناشر نامیده می شود قرار میدهد و ناشر تعهد می کند که به هزینه خود آنرا چاپ و توزیع نماید و در مقابل مبلغی به عنوان حق التالیف پرداخت کند، سود و زیان نیز بعهده ناشر باشد.
قرارداد تخییری: قراردادی است که متعهد، مخیر به انجام دادن یکی از دو تعهد است. مثل اینکه شخص با دیگری قرارداد ببندد که به موجب آن یک طرف متعهد شود که ظرف یکسال مطابق نقشه معینی برای او خانه ای بسازد و یا اگر ظرف یکسال نساخت یک میلیون تومان به او پرداخت نماید.
قرارداد بتراضی: قراردادی است که به موجب آن با اعلام قصد طرفین نیازی به عمل دیگری از قبیل و اقباض نیست.
قرارداد استخدامی: قرارداد استخدامی یکی از قراردادهای رایج در زندگانی اداری، قرارداد استخدامی عمومی است و کسانی را که طبق احکام این قرراداد به مدت دولتی پذیرفته شوند، کارمند غیر رسمی یا رسمی گویند.
قرارداد حمل و نقل: قراردادی که یک طرف در مقابل دیگری و با احذ اجرت معین حمل اشیا معینی را بعهده گیرد.
قرارداد بین الملل: عقدی که اطراف آن دو یا چند دولت باشند. موضوع این قرارداد از دو صورت خارج نیست.انواع قرارداد بین المللی عبارت اند از: قرارداد بسته، قرارداد باز، قرارداد اقامت، قرارداد استرداد، قرارداد بازرگانی، قرارداد بهداشتی، قرارداد پستی، قرارداد چند جانبهف قرارداد دو جانبه، قرارداد دوستی، قرارداد ژنو، قرارداد سیاسی، قرارداد صلح، قرارداد فرهنگی، قرارداد اتحاد گمرکیف قرارداد کنسولی و .....
شکل اسناد و مدارک قرارداد:
از نظر شکل و ظاهر، قراردادها به سه قسم تقسیم می شوند:
قسم اول آن توافقنامه و یا توافق است که در آن مطالب اصل قرارداد مثل مشخصات طرفین، موضوع مبلغ و مدت قرارداد به طور اختصار ذکر می شود یعنی این قسمت نام، نام خانوادگی، نام پدر، شماره شناسنامه، اهل، محل سکونت طرفین، نوع و مورد که موجب می شود، قرارداد بسته شود و مدت انجام تعهد و یا پایان قرارداد ذکر می شود.
قسم دوم آن شرایط عمومی قرارداد است که به مسایل و مواردی اشاره دارد که در همه قراردادها کم و بیش باید موارد آن ذکر شود نظیر شرح کار، فسخ قرارداد خسارت ناشی از عدم انجام تعهد، قانون حاکم بر قرارداد در صورتی که یکی از طرفین خارجی باشد، فورس ماژور .... می باشد.
قسم سوم آن، شرایط خصوصی قرارداد است و اگر طرفین بخواهند بعضی از مواد شرایط عمومی قرارداد را با توجه به اوضاع و احوال خاصی قرارداد به میل خود تغییر دهند و یا شرایط و مواد جدیدی را به قرارداد اضافه نمایند، آنها را در قرارداد تحت عنوان شرایط خصوصی قرارداد می آورند.
اسناد و مدارک قرارداد در واقع همین سه قسم تنظیمی است یعنی دلیل اسناد به قرارد، 1 توافقنامه 2 شرایط خصوصی قرارداد 3 شراط عمومی قرارداد می باشد.
اهمیت تنظیم قیود و شروط قرارداد بین المللی
تنظیم قرارداد به منزله تثبیت و تضمین حقوقی توافقات شفاهی طرفین معامله است. این امکان وجود دارد که به دلیل زیرکی یکی از طرفها یا سها انگاری آنها هنگام تنظیم قرارداد، شرطی مغایر با توافقات شفاهی حین مذاکره در متن قرارداد درج گردد که منجر به تضییع حقوق یکی از طرفهای معامله گردد.
لذا باید در اتظیم کلمه به کلمه عبارات در قرارداد وسواس و دقت زیادی مبذول گردد. حتی ممکن است یک طرف مذاکره از کم تجربگی طرف مقابل سو استفاده کرده و یک پیش نویس از پیش تهیه شده قرارداد را برای امضا ارایه دهد. معمولا شرکت های برگ دارای قراردادهای استاندارد و با قید و شرط های خاصی هستند که می توانند به میزان قابل توجهی حقوق طرف مقابل را تحت تاثیر قرار دهند. یکی از شگردهای شرکت های بزرگ به ویژه در قراردادهای بین المللی، چاپ فشرده این قید و شرط هاست به طوری که مطالعه دقیق و کلمه به کلمه آنها مشکل می گردد. و بعضی از مذاکره کنندگان کم تجربه و کم حوصله بدون توجه دقیق به محتوای عبارات و تبعات حقوقی آنها، ذیل این قراردادهای چاپی را امضا می کنند و به این ترتیب ناخود آگاه حقوقی را به طرف مقابل اعطا و تکالیفی را بر خود مترتب می کنند.
نظر به اینکه فرآیند تنظیم بند به بند مواد یک قرارداد بین المللی بسیار حساس و وقت گیر است، معمول آن است که قبل از حضور در جلسه مذاکره هر طرف پیش نویس پیشنهادی قرارداد را تهیه و برای طرف مقابل ارسال نمایند. پس از یک مهلت مقرر و رد و بدل شدن نظرات، طرفین برای نهایی سازی پیش نویس مشترک قرارداد در جلسه ای حاضر شده تا در مورد اختلاف نظرات جزیی به مذاکره بپردازند.
برای یک مذاکره کننده، بدترین وضعیت حضور در جلسه تنظیم یک قرارداد، حضور بدون مطالعه و آماده سازی قبلی پیش نویس قرارداد است. در این وضعیت مذاکره کنده هیچگاه قادر نخواهد بود که به طور دقیق بر مفاد قرارداد نظارت کامل داشته و به میزان زیاد تابع خواسته های طرف مقابل خواهد شد.
در تنظیم قیود و شروط قرارداد، حالات مختلفی منظور می باشد که باید با توجه به اوضاع و احوال موجود و شرایط طرفین معامله، موضوع معالمه و سایر عوامل انتخاب گردد. شایان ذکر است که هیچگاه نمی توان یک متن قراردادی را برای همه قراردادها تجویز کرد.